นิวนอร์มอลสังคมไทย

 

คำว่า new normal มีแปลกันหลายคำ ดูไม่ติดตลาด อาจเหมือนคำฝรั่งอังกฤษหลายคำที่แปลแล้วคนไม่ใช้ เลยทับศัพท์กัน อย่างคอมพิวเตอร์ คอนกรีต บุฟเฟ่ต์ ล็อกดาวน์ และอีกหลายร้อยคำ

จึงขอเรียก “นิวนอร์มอล” ไปก่อน ต่อเมื่อมีคำติดตลาดค่อยเปลี่ยน เหมือนเมื่อก่อนนี้ ใช้คำว่า สเตชั่น (station) ต่อมาจึงได้คำไทย สถานีรถไฟ มาแทน เช่นเดียวกับคำว่า “ฟอรั่ม” (forum) ที่ขอทับศัพท์ไปก่อน เพื่อจะได้บอกว่า อยากให้มีอะไรมากกว่าเวทีเพื่อพบปะแลกเปลี่ยนเกี่ยวกับ “นิวนอร์มอล”

ที่ออกตัวยาว เพราะคำว่า new normal ที่ฝรั่งใช้กัน มีความหมาย “นิว” จริงๆ นักวิเคราะห์สังคมเชื่อว่า โควิด-19 ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างแน่นอน หลังจากนี้โลกจะไม่เหมือนเดิม ความสัมพันธ์ของผู้คนกับคน คนกับธรรมชาติ ระบบเศรษฐกิจ ระบบสังคมจะเปลี่ยนไป

ผู้เชี่ยวชาญเศรษฐกิจโลกหลายคนมองว่า อย่าเพิ่งดีใจที่หุ้นขึ้น ราคาน้ำมันขึ้น คิดว่าทุกอย่างกำลังกลับไปเหมือนเดิม เพราะสถานการณ์วันนี้ไม่ใช่ตัว V แต่เป็น W เตรียมรับมือกับการถดถอยจริงหลังจากนี้

นิวนอร์มอลจึงคงไม่ใช่เหล้าเก่าในขวดใหม่ น่าจะเป็นเหล้าใหม่ในขวดใหม่จึงจะอยู่ได้ อยู่รอด เพราะถ้ายังไม่ตระหนักในความร้ายแรงของวิกฤติ ยัง “ตายใจ” เหมือนรัฐบาลบางประเทศที่ไม่ได้รับมือกับโควิด-19 อย่างจริงจังตั้งแต่ต้น วันนี้ก็เห็นแล้วว่าเกิดอะไรขึ้นอย่างที่สหรัฐอเมริกา บราซิล รัสเซีย อังกฤษ และอื่นๆ

ประเด็นไม่ใช่การเปลี่ยนเพราะโควิดอย่างเดียว แต่เพราะหลายๆ ปัจจัยที่ก่อตัวมาก่อนและมาพบกัน เสริมกันกลายเป็นทวีคูณ โดยมีโควิดมาเป็นตัวเร่งปฏิกิริยา

ราคาน้ำมันขึ้นอาจเป็นหายใจเฮือกสุดท้ายก็เป็นได้ เพราะรถยนต์ออกใหม่ล้วนเป็นรถไฟฟ้า มาเต็มถนนแน่อีกไม่นาน เพราะราคาก็ถูกลง ค่าไฟฟ้า ค่ารักษาก็ถูกกว่ารถน้ำมัน แบตเตอรี่เขามีประกันให้ 2 ล้านกิโลเมตร ใช้ 30 ปีก็ยังไม่เปลี่ยน อีกไม่กี่ปียี่ห้อดังๆ จะเลิกผลิตรถใช้น้ำมันกันแล้ว

เทคโนโลยีเปลี่ยนไปหมดเมื่อ 5G มา โดยเฉพาะอินเตอร์เน็ตของสรรพสิ่ง (IOT Internet of Things) ที่เชื่อมต่อคนกับสิ่งของ สิ่งของกับสิ่งของได้หมด เป็นสังคมใหม่ที่อะไรๆ เป็นอัตโนมัติ แม้แต่รถยนต์ก็ไปเอง

ที่สำคัญเป็นสังคมใหม่ที่คนจะตกงานเป็นจำนวนมาก ตกเพราะโควิดก็ส่วนหนึ่ง ตกเพราะเทคโนโลยีนั้นมากกว่าอีก เพราะการผลิตที่ใช้หุ่นยนต์ ใช้เครื่องจักรที่บังคับด้วย 5G การเดินทางไปทำงานที่ลดลง เพราะทำที่บ้าน บังคับจากทางไกลก็ทำได้ แม้แต่การรักษาทางไกลไปถึงผ่าตัดก็ผ่านจอทีวีและคอมพิวเตอร์ได้

บ้านเรามีแรงงานที่ใช้แรงมากกว่าทักษะเฉพาะด้าน นิวนอร์มอลต้องการคนงานไม่มาก แต่ต้องเป็นคนมีทักษะ มีฝีมือ ปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ที่เปลี่ยนไปนี้ได้

อีกด้านหนึ่งก็เป็นผลจากโควิด-19 ที่ทำให้รัฐบาลยังผวา ไม่กล้าปลดล็อกหมด ยังคาๆ ไว้เผื่อมันกลับมา เพราะเห็นตัวอย่างของหลายประเทศที่นึกว่าจบแล้ว แต่ก็ยังกลับมาอย่างที่จีน ที่ต้องล็อกดาวน์กันใหม่ และคงต้องระวังกันเช่นนี้ต่อไปอีกนาน อาจเป็นปีสองปีจนกว่าวัคซีนจะมา

ระหว่างนี้จึงต้องปรับตัวว่า จะทำการท่องเที่ยวแบบไหน ด้านหนึ่งก็อยากรับนักท่องเที่ยว แต่ก็กลัวว่าจะมาพร้อมกับไวรัสอีก ถ้าเข้มงวดเกินไปก็ไม่มีใครอยากมา ท่องเที่ยวในนิวนอร์มอลทำอย่างไร

ทางรัฐบาลก็ไม่เห็นอะไรที่พอจะบอกได้ว่า พร้อมที่จะรับและปรับตัวกับนิวนอร์มอล เป็นเหล้าเก่าในขวดใหม่คงไม่ผิดนัก ทางภาคประชาชนก็เห็นทางเลือกต่างๆ ที่เกิดจากการริเริ่มสร้างสรรค์ระหว่างวิกฤตินี้ แต่ก็ยังไม่เห็นอะไรที่เป็นระบบ ที่มาจากฐานคิดใหม่ ยังดูโรแมนติกหรือเหมือนข้อยกเว้นด้วยซ้ำ

แต่ก็เห็นริ้วรอยของทางเลือกที่เป็นจริงและขยายผลได้ถ้าหากรัฐบาลมีเจตจำนงทางการเมือง เพราะเนื้อหาหลักของทางเลือกในนิวนอร์มอลของประชาชนส่วนใหญ่ คือ “เศรษฐกิจพอเพียง” นั่นเอง

ขณะที่สภาประชาชนจีนในการประชุมครั้งสุดท้ายไม่นานมานี้มีนโยบายชัดเจนว่า จีนต้อง “พึ่งตนเอง” ให้มากที่สุด ผลิตเพื่อการบริโภคในประเทศแบบ “พอเพียง”

เขียนมาหลายครั้งเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง เชื่อว่า นี่คือนิวนอร์มอลที่เหมาะสมที่สุดสำหรับสังคมไทย เพราะจะไม่ใช่แค่รูปแบบที่เปลี่ยน แต่ทั้งเนื้อหาและกระบวนการของนิวนอร์มอล และจะทำได้ถ้าหากรัฐบาลเข้าใจและจริงใจ ปรับระบบโครงสร้าง ระบบเศรษฐกิจ ระบบสังคม สร้างรากฐานทางกฎหมายใหม่ ร่างรัฐธรรมนูญใหม่ ยกเลิกหรือแก้ไขกฎหมายหลายพันฉบับที่เป็นอุปสรรคเสีย

แต่นั่นคงแค่ฝัน วันนี้บ้านเรามีทางเลือกที่แคบ ไม่เป็นฝ่ายรัฐบาลก็เป็นฝ่ายค้าน ไม่มีเวทีประชาชนให้ผู้คนได้แลกเปลี่ยน ได้สรุปบทเรียน ได้เสนอทางเลือกใหม่ ได้พัฒนาจิตสำนึกใหม่ เพื่อร่วมกันสร้างนิวนอร์มอล โดยไม่ต้องแสดงว่าสนับสนุนฝ่ายรัฐบาลหรือฝ่ายค้าน พลังเงียบอาจใหญ่กว่าทุกพลังในสังคม เพียงแต่ยังไม่มี “ฟอรั่ม” ให้ได้สื่อสารสัมพันธ์กัน

ยุค 5G ที่กำลังมา น่ากลัวสำหรับผู้มีอำนาจที่กลัวสูญเสียอำนาจ ตั้งแต่สหรัฐอเมริกามาจนถึงประเทศกำลังพัฒนา เพราะมันจะเชื่อมโยงผู้คนอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ สร้างฟอรั่มที่ไม่ต้องเดินทางไปรวมกันที่ไหนก็แสดงความคิดเห็น แสดงพลังได้ เครือข่ายเสมือนจริงที่จะมีพลังยิ่งกว่าเครือข่ายจริง

นิวนอร์มอลสังคมไทยเกิดได้ ถ้าประชาสังคมไทยมีบทบาทและมีส่วนร่วม มี “ฟอรั่ม” ที่หลากหลาย เป็นเครือข่าย เป็นขบวนการประชาชน ที่ก่อเกิดสำนึกใหม่และปัญญาญาณใหม่ (new wisdom)

ขอขอบคุณ:https://siamrath.co.th